Friday, April 1, 2011

Миний нутгийн тухай


Үнэхээр сайхан хангайдаа миний нутаг...


Хөвсгөл

Чөлөөт нэвтэрхий толь, Википедиагаас
Харайх: Удирдах, Хайлт
Хөвсгөл
Далбаа Сүлд
Хөвсгөл тодруулагдсан газрын зураг
Байгуулагдсан 1931
Аймгийн төв Мөрөн
Газар нутаг 100,600 км²
Хүн ам
 • Нийт (2005)
 • Нягтшил

123,416
1.23/км²
Утасны код +976 (0)138
Машины код ХӨ-
ISO 3166-2 MN-041
Вэбсайт http://www.huvsgul.mn/
Хөвсгөл нь Монгол улсын хойморт оршдог аймаг юм. 1931 онд байгуулагдсан. Хойд талаараа ОХУ, баруун зүүн болон өмнө талаараа Завхан, Булган, Архангай аймагтай хиллэдэг. 23 сум, нэг тосгонтой засаг захиргааны 24 нэгжтэй.
Тус аймагт мөнх цаст сүрлэг уулс, ян сарьдаг, гүн цэнхэр нуурууд, хөвч тайга, гол мөрний өргөн хөндий зэрэг нь тэр аяараа Хөвсгөл нутгийн үзэсгэлэн гоо билээ. Шохойн ба гантиг чулуун тунадаснаас үүссэн Цагаан-Үүр сумын Даян дээрх зэрэг олон агуй, хонгил, сэнжит хад нь байгалийн биет үзмэр юм.
Элбэг баян араатан, жигүүртэн ан амьтад, түүхийн дурсгалт зүйл, байгалийн үзэсгэлэн зэргээр гайхагдсан Хөвсгөл нутгийг Монголын Швейцари хэмээн нэрлэдэг.
huvsgol


СУМДЫН ТАНИЛЦУУЛГА
1 Цагаан нуур
2 Рэнчинлхүмбэ
3 Улаан уул
4 Цагаан үүр
5 Баян-Зүрх
6 Алаг-Эрдэнэ
7 Чандмань-Өндөр
8 Эрдэнэ-Булаг
9 Тариалан
10 Их-Уул
11 Рашаант
12 Тосонцэнгэл
13 Түмэн
14 Төмөрбулаг
15 Жаргалант
16 Арбулаг
17 Цагаан-Уул
18 Цэцэрлэг
19 Бүрэнтогтох
20 Шинэ-Идэр
21 Галт



Хөвсгөл Нуур

Өмнө хэлсэнээрээ зуны аялалынхаа тухай үргэлжлүүлэн бичиж байна.
7-р сарын эхний өдөрүүдэд хэсэг найзуудын хамтаар Хөвсгөл далайгаар аялаад ирсэн юм. Хөвсгөл далай орчим нь Монголын маань Швецарь гэж нэрлэгдсэн нь үнэхээр худал үг биш юм шиг санагдсан шүү. Гэхдээ би Швецарь ямарыг мэдэхгүй тул Хөвсгөл шиг байдаг байх гэж төсөөлж байлаа. (хэхэ)













Аялалын багийнхан. Залуусаа Сайхан аяласан шүү.
Улаанбаатараас 7-н сарын 4-ны оглоо 1 цагын хөдөлсөн бөгөөд Дашинчилэн хүртэл засмал замаар яваад Архангай аймгийн Өлзийт, Хайрхан сумуудаар дайран Хөвсгөл аймгийн нутагт орсон юм. Хөвсгөл аймгийн Рашаант сумаар дайран гарч Сэлэнгэ мөрний Бирваазаар гол гарч тэндээ хоноглоод цааш давхиж Мөрөн хотод хүрсэн юм.


















Аялалын зураг. Их бүдэг харагдаж байх шиг байна. Уул нь том зураг л даа.

Бидний аялалын төлөвлөгөө Шууд Хөвсгөл далай орж тэндээ хэд хоног амрах байсан юм.













Иймээс замдаа Цогт хун тайжын Хар балгасаар орсоноос өөр зогсолт хийлгүй Мөрөн хотод очсон юм. Гэхдээ шуурхай ч гэсэн байгалийн сайханыг мэдэрч явлаа.















Аан тийм Орхон голын хөвөөн дээр бууж усанд орсон юм байна. Даанч гүехэн усанд шумбасанаас болж духан дээрээ хайрганы соривтой болчихсон. Ус гүехэнийг мэдсээр байж шумбаад духаараа хайрга мөргөчихчсөн юм (хэхэ).














Тогоруу хөөрхөн
Тоодог муухай
Цам харай
гэдэг байхаа.
Замд хос тогоруу таарлаа. Хосоороо юм учиртай гээд зургийг нь авчихсан юм.















Мөрөн хотод Их сургуулийн ангийн нөхөд маань хүлээн авч Хөвсгөл далай хүртэл газарчилсан явдал бидний аялалд их тус хүргэсэн юм. Ангийн нөхдүүдэд гүнээ талархаж байна.














Аялалын төлөвлөгөө маань Сэлэнгэ мөрний хөвөөн дээр нэг буудлахаар тооцсон тулд Сэлэнгийн бирваазаар гарч эрэг дээр нэг хоносон юм. Хун гэдэг шувуу чинь хосоороо байдаг гэсэн чинь энд нэг хун байдаг байна ш дээ.














Нуурын эрэг дээр өглөө нар мандахад ийм харагдаж байна. Манан буучихсан усны зах нь харагдахгүй үнэн сүрлэг байна луу шүү.














Хатгал сумын ойролцоо 2 хоноод цааш явж Жанхайн даваагаар даваж нуурын үндсэн том хэсгийг үзсэн юм.














Хатгалын хажууханд 2 хонохдоо Нууран дээгүүр завиар явж үзлээ. Эхлээд нуурын ус үнэхээр их агуу харагдаж байсан боловч газрын зураг дээрээс харахад тэр хэсэг нь нуурын өчүүхэн хэсэг байдаг байгаа. Иймд бид бүр өргөн их усыг үзэхээр шийдэж Жанхайн давааруу аялалаа үргэлжилүүлсэн юм. Жанхайн давааны урд хормойд нь цаатан айл цаагаа маллаж амьдардаг юм байна Урцанд амьдрах хэцүү, хүнд юм шиг байна лээ. Над шиг хотын хүүхэд бол зутрах юм шиг ээ (хэхэ).














Жанхайн даваан дээр хоёр хоносон бөгөөд далайгаас загас барих гэж оролдож үзэв. Загас барихыг шахсан даа. Далай ус үнэхээр цэвэр тунгалаг сайхан юм. дотор нь байгаа загаснууд хүртэл шууд харагдадаг юм байна. Улаанбаатарт зарж байгаа цэвэр уснаас дутах юмгүй цэвэр тунгалаг юм байна. Шууд л уучихаж болдог юм байна.
















Монголын бахархал болсон Сүхбаатар онгоц дээр гарч үзлээ. Ханх хүртэл 100 гаран км гэнэ. 7 цаг хөвөж очидог юм байна. Даанч 3 тонн түлш хэрэглэнэ гэнэ (хэхэ). Тэгээд Сүхбаатар онгоцоор Ханх орж үзэх мөрөөдөл маань замхарлаа. Гэхдээ яахав амьд явхад алтан аяганаас ус ууна гэгчээр нэг л өдөр явах л байх даа. Хөвсгөл далайн хөвөөн дээр сайхан амарч авлаа, бас улсын баяр болох гээд хотруу буцах болчихож. Ямар хурдан юм вэ? Эргэж заавал ирнэ гэсэн бодолтойгоор хүлгийн жолоог гэрийн зүг заллаа.














Буцахдаа бид Хөвсгөл аймгийн Рашаантаас Булган аймгаар дайран Эрдэнэт хотод засмал замтайгаа нийлсэнээр хотод ирсэн юм. Булган аймаг зуншлага сайтай байна лээ шүү.

Энэ удаагийн аялал нэг иймэрхүү.
Эх ороноороо бахархаад бахархаад ханахгүй юмаа.

Хөвсгөл далайнхаа усыг цэвэр тунгалагаар нь хадгалцгаая.

Khuvsgul aimag, Khuvsgol, Khovsgol, Five rivers, Lake Hovsgol, Tsagaan Nuur
ABOUT MONGOLIA
THE REGIONS OF MONGOLIA
KHUVSGUL AIMAG.



* Territory - 38, 842 sq. miles (100,600 sq. km)
* Center - Murun town, located 430 miles (692 km)
from Ulaanbaatar.
* Population : 124,500
* Population density : 1,24 p/sq. km
* Elevation of Capital City : 1283m
* Livestock & Crops : Sheep, Goat, Cattle, Horse/ Hay
* Ethnic Groups : Khalkh, Buryat, Tsaatan, Uriankhai, Darkhad
* Average temperatures : July + 16,9°C January - 23,8°C
* Number of somons - 23
* Khuvsgul aimag was established in 1931.



Khuvsgul aimag borders on the North with Russian Federation. The altitude of high mountains of Burenkhaan, Khordil saridag, Erchim range, Tagna, and Soyon is up to 11,483 feet (3,500 m.) above sea level. There are beautiful passages in the mountain such as Jigleg, Jar, Toom and Uli. Tagnuur, Shiluust, Uran dush, Delgerkhan are highest mountains. Foreign tourists refer to Khuvsgul aimag as "Mongolian Switzerland".


There are many rivers flowing through the province such as Ider, Tes, Delger, Selenge. Khuvsgul lake is one of the deepest in Asia. Other lakes include Erkhel, Achmag, Tsengel, Sangiin dalai. The province accounts for 134,276 cubic feet (3,800 cubic m) of wood per capita, which makes the province the richest in forest resources. The soil in the territory of the province is grey and there is black soil in the valleys. The annual precipitation is 12-16 inches (300-400 mm) and more. This is the most humid region in Mongolia. Khuvsgul aimag is rich in natural resources such as phosphorite, coal, nephrite, graphite, and precious stones including rock crystal, green jade and chalcedony. Asbestos, fluorspa and mica can be found in many places. The Khuvsgul area is also rich in medical herbs, such as peony, liquorice, astragalus, wild rose, saussurea involucrata, hawthorn, valerian, thyme, thermopsis. Of wildlife species, in Khuvsgul there are brown bears, foxes, wolves, squirrels, badgers, ermines, wolverines, muskrats, martens, steppe polecats, and protected species, such as deer, roe deer, elk, wild sheep, ibex, musk deer, sable, beaver and otter. Khuvsgul aimag, located in the northern part of Mongolia with its fresh and deep lake of Khuvsgul and Khoridol Saridag mountain range, isolated and deep forests and peculiar customs of many ethnic groups is the main destination of foreign tourism in Mongolia.


This is the northernmost and absolutely one of the most scenic aimags in the country. It is a land of crystal clear lakes, icy streams and tall green taiga forests. As the crown jewel it is dominated by the magnificent Khovsgol Nuur - one of the most scenic spots in Mongolia. There are also mountains with peaks near 3000m. Here also lives the Tsaatan reindeer people.
KHOVSGOL NUUR

Try to imagine a 2760 sq km (1080 sq mi) alpine lake, with water so pure you can drink it. Then add dozens of 2000m (6560ft) mountains, thick pine forests and lush meadows with grazing yaks and horses, and you have a vague impression of Khuvsgul Nuur, Mongolia's top scenic heartstopper. This is the deepest lake in Central Asia, and the world's 14th largest source of fresh water. Situated along the border with Russia, the lake is sacred to local Mongolians, who refer to it as 'mother'. It's full of fish and the area is home to sheep, ibex, bear and moose, as well as over 200 species of birds. There are numerous caves around the lake, though they're hard to find without a guide. Three separate peoples live in the area: Darkhad Mongols, Buryats and Tsaatan.


An amazing 90 rivers flow into the lake, but only a single river flows out - the Egiin Gol, which ultimately reaches Lake Baikal in Siberia. Khuvsgul Nuur freezes in winter, allowing huge trucks carrying fuel to cross from Siberia. Visitors can kayak on the lake when it unfreezes, and hike or ride on horseback (or yakback) around it.


The southern boundary of Khuvsgul Nuur is about 775km (480mi) north-west of Ulaanbaator and is reachable by occasional plane, bus or your own jeep. The best time to visit is in spring (around April and May). It's still very cold at this time and the lake may be frozen. The summer (July and August) is warmer but more crowded. Permits are required to visit the lake. They're available on the main road into Khuvsgul Nuur National Park, a few km before the southern entrance at the town of Khatgal.


It is impossible to imagine Mongolia without the uniquely magnificent and pristine land of Khuvsgul or lake Khuvsgul. Lake Khuvsgul covers an area of 2760sq.km and exists at 1605 m above sea level. Khuvsgul is the deepest lake in Central Asia, with a maximum depth of 262metres. It's water is crystal clear and fresh.
WHAT TO SEE

In the province you will find cave paintings and deer monuments dating back to the Stone and Bronze ages. There are 2m-3m high deer stones; 3m-4m high tombs; the ruins of Munkh Khaan’s palace and monuments to Kul Bilge Khaan in Uushgi Uvur, Burentogtokh soum; stone figures; the Arig River and its monument in the homeland of Alungoo, the highest grandmother in Chinggis’s family; ruins of the capital of Khubilai Khaan in Tsagaan-Uur and Chandmani soums; a dirt wall of Erchim castle and a wall of Chingunjav; the legendary cave of Dayan Deerkh of ancient shamanism; 100 beautiful deer stones, the Sukhbaatar ship on Khuvsgul Lake; the Khoridol Saridag natural reserve; the reindeer people of Tuva; and the stupa of the famous Gelenkhuu.
PLACES TO VISITED.

* Moron. Population 28,000. Elevation 1283m. This rather scruffy aimag capital is cooler than most Mongolian cities, and has relatively few gers because nearby forests supply abundant timber. Moron (which means river) has few sights and most travellers just drive through en route to Khatgal at the southern end of Khovsgol Nuur.

Moron Museum. Given the variety of wildlife in the aimag, stuffed animals are, not surprisingly, the main feature of the museum. There's a large tusk from a woolly mammoth, but you won't see one of those in the flesh - they haven't inhabited this region for over 40,000 years. Photographic exhibits of the Tsaatan people are also intriguing.

Danzandarjaa Khiid (Monastery). The history of this khiid (monastery) is unclear, but the original monastery (Morongiin Khuree) was built around 1890 and was home to 2000 monks. It was rebuilt and reopened in June 1990, and now has 30 monks of all ages. It's a charming place, designed in the shape of a concrete ger, and contains a great collection of scroll paintings (thangka).

* Lake Hovsgol – 1645m above sea level, frozen from January until May, is located in the most northern province and called the „ Dark Blue Pearl“ of Mongolia. Untouched by industry and modern urban life, the Lake Hovgol’s water is unbelievable clear and clean. The scientists have announced that the lake contains 2% of world’s fresh water resources. The second largest fresh water lake in Central Asia is the home of the Tsataan Reindeers herders which live in this taiga and forest steppe since centuries. The best and fastest way to come to this area is by plane to Moron and then by four wheel cars.

* Tsagaan Nuur. About 50km west of Khovsgol Nuur, in Renchinlkhumbe sum (district), is a large depression called Darkhadyn Khotgor, often referred to as Tsagaan Nuur (White Lake), after the main village in the area. The Darkhadyn Depression is roughly the same size as Khovsgol Nuur and was indeed originally formed as a glacial lake.The difficulty in reaching the region ensures that the unique Tsaatan people who inhabit the valleys are able to continue their traditional lifestyle - but tourism is slowly making an impact. Darkhadyn is one of Mongolia's strongest centres of shamanism.
This is one of the best-watered regions in Mongolia: the aimag has about 300 lakes and 200 of them are in this area. The lakes are a vital part of Mongolia's very limited commercial fishing industry - white carp and trout are packed in salt and flown out to Ulaanbaator to be served in the fancier hotels. Salmon and huge taimen can also be found in the region.
One definite drawback to visiting the region is the insects that invade the area.

* Chandiman-Ondor & Surround. The village of Chandiman-Ondor, a day's drive East of Khatgal, is in a beautiful area, which would make a good exploratory trip for hardy travellers. The town also has a decent museum and dining rooms.
Surrounding sites include the Bulnai hot springs, about 50km north-west of town, which offers simple cabins around a former Soviet resort. Further East, 30km south-east of Tsagaan-Nuur, is the Dayan Derkhiin Agui cave, considered holy by local Buddhists and shamanists, and a nearby ruined monastery. Many Buryats live in this area. With a few days up your sleeve this could make a rough but beautiful alternative route from Khovsgol to Bulgan.
In the north-east of the aimag, the area around the Khokh, Arig and Kheven rivers, is particularly good fishing.

* Five rivers. About 50km South of Moron, on the border with the Arkhangai aimag, is an area where the Ider, Bugsei, Selenge, Delger Moron and Chuluut rivers converge. In September and October this is one of the best fishing spots in the country.

SERVICES

There are a number of hotels to choose from, including the Dul, Gobi, Juulchin, Delgermurun, Ider, Khangarid, Tamir and Javkhlan. Among these hotels, Dul, Gobi and Juulchin are the biggest. Restaurants include the Dul, Gobi, Juulchin, Ider, Jargalan and Chinggis. There are three supermarkets and 50 stores in Murun. There are also branches of Khan Bank, XacBank, Zoos Bank, Capital Bank, Golomt Bank, Mongol Post Bank and Savings Bank. Visa and Mastercards can be used. Moneygram, a money transfer service, can transfer money in five minutes locally and within one hour internationally.
INFORMATION:

* The map of Khuvsgul aimag.
* The map of Khuvsgul Nuur.
* Photo album. Khuvsgul lake.

PAGES OF THE PICTURE ALBUM
More pictures see in photo album
BIBLIOGRAPHY:

*Facts about Mongolia 2000. by Da. Gandbold. ADMOND Co.Ltd., Mongolia.

GISMETEO.RU: Weather forecasts



MONGOLIA REGIONS:


Capital of Mongolia- Ulaanbaatar
The city areas

- Darkhan uul

- Govi-Sumber

- Orkhon
Central Mongolia

- Tuv Aimag

- Uvurkhangai Aimag

- Arkhangai Aimag

Northern Mongolia

- Khuvsgul Aimag

- Bulgan Aimag

- Selenge Aimag

Eastern Mongolia

- Khentii Aimag

- Dornod Aimag

- Sukhbaatar Aimag

Western Mongolia

- Bayan-Ulgii Aimag

- Khovd Aimag

- Uvs Aimag

- Zavkhan Aimag

Gobi

- Dundgovi Aimag

- Umnugovi Aimag

- Dornogovi Aimag

- Bayan-Khongor Aimag

- Gobi-Altai Aimag

CURRENCY

Nation/Region

MNT Rate

USA(Dollar)1204.50

E.U (Euro)1700.15

Japan (Yen)15

Russia(Rub)42.68

China(Yuan)183.5

S.Korea (Won)1

Currency data courtesy coinmill.com